Yeni bir yıla girmeye sayılı günler kaldı. Ve, yine bir yılın o zamanına geldik. Paylaşmaya utandığımız Spotify dinleme listelerimizi gözden geçirdik. Yılın filmlerini, kitaplarını, iş insanlarını gördük. Dilciler olarak tabi ki Duolingo yıla bakış özetimizi inceledik. Bizi bunun kadar heyecanlandıran bir şey daha var, o da yılın kelimesi.
Oxford 2023 için yılın kelimesi olarak “rizz” i seçti. Oxford ilk defa geçen yıl, halk oylamasıyla yılın kelimesini belirledi. Önce aday sözcükleri yayınladı. Oylamaların ardından bu sözcüklerden kazananını yılın kelimesi ilan etti. Daha önceleri Oxford bu seçimi, arama oranındaki artışa göre yapıyordu.
32 binden fazla oyun ardından ve dil uzmanlarından oluşan bir ekip sayesinde “rizz” Oxford’un 2023 Yılın Kelimesi seçildi. Kelimenin anlamına ve cümle içinde kullanımına bakacağız. Öte yandan oylamanın nasıl gerçekleştiğini ve aday listesinde başka hangi kelimelerin olduğunu sizlerle paylaşmak için de can atıyoruz.
Şöyle ki, 2023 için Oxford uzmanları, tamamı yılın ruh halini, dünya görüşünü veya meşguliyetini yansıtacak şekilde sekiz kelime ve ifadeden oluşan kısa bir liste oluşturdu. Bu kelimeleri oylama için kamuoyuna duyurdular. Oylamalar sonucu liste daralacak ve 4 kelime finale kalacaktı. Uzmanlar, finalistlerin aldığı oyları ve kamuoyu yorumlarını dikkate aldı. Son dörde kalan kelimeler için sözlü ve yazılı dil verileri külliyatını ayrıntılı bir analizini gerçekleştirdi ve 2023 için Oxford Yılın Kelimesini seçtiler. O zaman hep beraber bu sekiz aday kelimeye bakalım!
Oxford’ın Yılın Kelimesi Adayları
1- Swiftie vs. de-influencing
- Swiftie (n.): Taylor Swift hayranı.
- de-influencing (n.): insanları özellikle sosyal medya aracılığıyla belirli ürünleri satın almaktan caydırma veya maddi mal tüketimini azaltmaya teşvik etme uygulaması.
2- beige flag vs. rizz
- beige flag (n.): bir partnerin veya potansiyel partnerin sıkıcı olduğunu veya özgünlükten yoksun olduğunu gösteren bir karakter özelliği.
- rizz (n.): çekim gücü (romantik anlamda), karizma (kısaltma)
3- heat dome vs. prompt
- heat dome (n.): ısı kubbesi. (belirli bir coğrafi alan üzerinde, sıcak hava kütlesini altında hapseden, kalıcı bir yüksek basınçlı hava sistemi.)
- prompt (n.): komut istemi. (Bir yapay zeka programına, algoritmaya vb. verilen ve ürettiği içeriği belirleyen veya etkileyen talimat.)
4- parasocial vs. situationship
- parasocial (adj.): ünlülere/ sosyal medya fenomenlerine aşırı derecede yakınlık duyan. (burada ilgi ve yakınlık duyma durumu tek taraflı. Bu ifade genellikle, karşılıksız yakınlık duygusuyla karakterize edilen bir ilişkiyi tanımlamak için kullanılıyor. bkz: parasosyal etkileşim.)
- situationship (n.): duygusal bağın olmadığı yakınlaşma.
Evet, Oxford’un yılın kelimesi olmaya aday gösterdiği sözcükler böyleydi. Şimdi gelelim 32 binden fazla oyla birinci seçilen “rizz” kelimesine yakından bakmaya!
Oxford Yılın Kelimesi (2023)
Rizz kelimesini “charisma” sözcüğünün kısaltılmış hali diye düşünebilirsiniz. Kelimenin birebir tanımı: style, charm or attractiveness, or one’s ability to attract a romantic or sexual partner. şeklinde karşımıza çıkıyor. Herkesin birbirini etkilemeye çalıştığı bu çağda rizz kelimesinin seçilmesine şaşırmadık 🙂 Bu terim, “charisma” sözcüğünün ortasından doğmuş diyebiliriz. Bu biraz ilginç bir kelime oluşumu ama tek örneği değil. Buzdolabı anlamına gelen refrigerator sözcüğünden fridge, grip anlamına gelen influenza kelimesinden flu bu tür kelime oluşumuna örnek olarak gösterebiliriz.
Oxford uzmanları kelimenin kullanım sıklığının 2023’te çarpıcı bir biçimde arttığını belirtiyor. Ayrıca uzmanlar, Haziran 2023’te bir röportaj esnasında Tom Holland’a “rizz” i hakkında soru yöneltilmesi ve karşılığında ‘I have no rizz whatsoever, I have limited rizz.’ demesiyle kelimenin zirve yaptığı ifade ediyorlar.
Bu arada, rizz sözcüğü fiil olarak da kullanılabiliyor. Bu fiili sıklıkla rizz up şeklinde görebilirsiniz. Rizz up ifadesi birisini etkilemek, baştan çıkarmak veya flört etmek anlamına geliyor.
Daha detaylı bir inceleme yapmak isterseniz, Oxford’s Word of the Year adresine gidebilirsiniz.
Yılın Kelimesi
Oxford 2022 yılın kelimesini ise “goblin mode” olarak belirlemişti. İlk kez halk oylamasıyla seçilen bu kelime de tıpkı rizz gibi argo bir ifade. Goblin mode: bireyin toplumsal kalıp ve normları reddederek, kendi imajına bakmaksızın, hazcı ve dağınık bir yaşam tarzı sürmesi. Bireyin dışarıdan nasıl göründüğünü toplumsal normlara veya bir takım beklentilere uyumlu olup olmadığını umursamadan bazı kötü denilebilecek zararlı alışkanlıklara veya davranışlara sevk olduğu bir ruh hali diyebiliriz goblin modu için. Aslında yediğiniz şeylerin çöpünden, bulaşığından rahatsız olmamak, arka arkaya dizi izleyip bitirmek, koltukta uyuyakalmak gibi durumları goblin moduna örnek olarak verebiliriz.
Kasım ayında Collins Dictionary 2023 yılın kelimesinin yapay zeka anlamına gelen “artificial intelligence” olduğunu açıkladı.
ABD’li yayıncılık şirketi Merriam-Webster ise, 2023 yılın kelimesini “özgün, gerçek” anlamına gelen “authentic” olarak seçti.
Bu yıl maalesef ülkemizde felaketler yaşadık. Bir Hataylı olarak yaşadığımız acının tarifini yapmak bile mümkün değil. Bizim için yılın kelimesi deprem, zelzele anlamına gelen “earthquake” oldu bence. Bizim illerde hayat dururken dünyada yaşam tüm hızıyla devam etti elbette. Umarım bir daha böyle acılar yaşamayız.
Dileriz ki kelime dağarcığınız genişleyerek zenginleşsin. Gelecek seneye başka bir yılın kelimesi yazısında görüşmek üzere. Sağlıklı ve bol İngilizceli günler dileriz. 🍀
