Bu yazımızda sizlere YDS Causatives konu anlatımı yapacağız. Ettirgen yapı olan bu konuyu ayrıntılarıyla ele alacağız.
İngilizcede ettirgen çatı (causatives), bir eylemin başkasına yaptırılması ya da başkasının yapmasına izin verilmesi anlamlarını ifade eder. Bu nedenle build, clean, decorate, deliver, mend, photograph, press, print, repair, ve service gibi fiiller ettirgen yapıda sık olarak kullanılır.
Ettirgen yapı, bir kişinin bizzat gerçekleştirdiği eylemden daha çok, bir eylemin başkasına yaptırılması üzerinde yoğunlaştığından bu yönüyle edilgen yapıya benzer.
Active: Tom is repearing my car.
Passive: My car is being repaired.
Causative: I am having my car reparided.
YAPISI
| Subject + have + object + V3 ile oluşturulur. |
Farklı zamanlara göre şu şekilde olur.
Simple Present Tense:
- I have my car’s engine checked every four months.
- I have my car repaired every six months.
Present Continuous Tense:
- I’m having my car repaired now.
- He is having his homework done.
Present Perfect Tense:
- We have just had our dinner serviced, we hope to enjoy it.
- I have just had my car repaired.
Simple Past Tense:
- She had her son treated at a clinic.
- I had my car repaired last month.
Past Perfect Tense:
- I had had my car checked before I started my journey.
Future Tense:
- I will have my car checked before I start my journey.
- I will have my shoes mended next week.
Modals
- We can have the house decorated next week.
- I may have my car repaired next week.
Aşağıdaki tabloda have, get, make ve let ettirgenlerinin yapısını inceleyebilirsiniz.
| Subject | have | somebody | do | something |
| Subject | have | something | done | by somebody* |
| Subject | get | somebody | to do | something |
| Subject | get | something | done | by somebody* |
| Subject | make | somebody | do | something |
| Subject | let | somebody | do | something |
KULLANIMI
Ettirgen yapıda sıkça kullanılan fiillere ve kullanım farklarına bakalım.
1. HAVE
Çoğunlukla, bir kimseye kendi mesleğine ilişkin bir işi yaptırmayı ifade eder. Berbere saçını kestirmek, muslukçuya su tesisatını onartmak, terziye elbise diktirtmek, boyacıya badana yaptırmak ve benzeri…
- I have the mechanic service my car every six months.
Öte yandan, eylemi yapandan çok, eylemin yapılmasını vurgulamak istiyorsak bu durumda eylemi gerçekleştirirken kişiyi belirtmeksizin yaptırılan işi ifade edebiliriz.
- I have my car serviced every six months.
Ancak eylemi yapanı belirtmek istiyorsak cümle sonunda “by somebody” kullanırız.
- I have my car serviced every six months by the mechanic.
Ayrıca “have” fiili bazen edilgen (passive) cümlenin ifade ettiği anlamı yüklenir. Burada fiilin passive halinin korunduğuna dikkat edilmelidir.
- Sarah has her dog taken to walk every morning.
(Her dog is taken to walk every morning by somebody other than Sarah.)
- I have my child brought to school everyday.
Benzer anlamda başka kullanımları da vardır.
- Have the boys wait me in the hall.
- I had him know that I was the owner this factory.
- I accepted to have my car driven by the boy.
2. GET
İkna ederek birine bir eylemi yaptırmayı belirten anlamda kullanılır. Diğer ettirgen yapılardan farklı olarak somebody ile kullanıldığında fiilin önüne “to” getirilir. Ödevini başkasına yaptırmak, alışveriş yaptırmak, vb…
- The old man got his neighbor to post the letter.
Eylemi gerçekleştiren kişiyi belirtmeksizin direkt yapılan eylemi ifade edebiliriz.
- The old man got his letter posted (by his neighbor).
İki örnek cümleye bakıldığında üsttekinde “post” fiilinin birinci halde, ikincisinde ise üçüncü halinde kullanıldığını görüyoruz.
Bunun nedeni üstteki cümlenin etken şekilde (… his neighbor post) kullanılmasıdır. Bunun anlamı (his neighbor posted the letter)’dır. Alttaki cümle ise passive’dir.
Get something done ile have something done anlamca özdeştirler ve birbirlerinin yerine kullanılabilirler. İkisinin ayrımı sorulmaz.
- The old man had his letter posted (by his neighbor).
- He got a newspaper bought in the morning.
Fakat “get” anlam olarak daha kuvvetlidir. Ayrıca emir cümlelerinde ve zorluğu aşmada get kullanmak, have’e göre daha doğru olur.
- Get him to do the cleaning.
- Get her to wash the dishes.
- After telephoning five times, I got my doctor to contact me.
3. MAKE
Birine zorlama ile bir eylemi yaptırma anlamını taşıyan cümlelerde kullanılır.
- Her urgent works made her imprison in house last weekend.
- Did you make her study her lessons till midnight?
Make fiilinin edilgen biçimi, have ve get fiillerinden farklı olarak, kendisi edilgen yapıya dönüştürülerek yapılır.
- Her father made her finish her homework till Friday. (active)
- She was made to finish her homework till Friday. (passive)
Yani, make fiilinin edilgen biçimi: be made to do something (by somebody)’dir. Ayrıca, make somebody’den sonra fiil kullanmaksızın doğrudan sıfat da gelebilir.
- Your that behavior makes me angry.
4. LET
Birinin bir eylemi gerçekleştirmesine izin verilmesi anlamında kullanılır.
- The group did not let him hear what they were talking.
- My mother lets me get up late on Sundays.
Edilgen cümlelerde “let” yerine “allow” kullanımı daha doğrudur.
- He wasn’t allowed to go on holiday alone.
Ettirgen yapı olarak kullanılıp ettirgen anlamda olmayan cümleler de vardır.
Bunlar kaza, felaket gibi kendi dışımızda gelişen şeyler için kullanılır.
- You may get your shoes painted if you don’t walk carefully downstairs.
YDS konu anlatımları kapsamında hazırladığımız Causatives yazımızda, ettirgen çatıyı ele aldık. Causatives konusunu örneklerle destekleyerek açıklamaya çalıştık.
Umarız ki yazdıklarımızın size yardımı dokunur. Sayfamızın YDS kategorisinden YDS ile ilgili diğer yazılarımıza ulaşabilirsiniz. YDS’den dilediğiniz puanı en kısa zamanda elde etmeniz temennisiyle, sağlıklı ve bol İngilizceli günler dileriz. 🍀
